Gry symulacyjne zaistniały w świecie biznesu w 1955 roku. Są więc stosunkowo młodych narzędziem dydaktycznym. Mimo to obecnie są wyjątkowo popularnym komponentem szkoleń, właściwie w każdym środowisku branżowym. Skąd bierze się fenomen symulacji?
Gry symulacyjne – czym są?
Gra symulacyjna w swoich założeniach składa się na pewien model rzeczywistości (symulację), napędzany decyzjami uczestników rozgrywki (graczy osadzonych w rolach), oparty na konkretnych zasadach (regułach gry)[Rizzi, Woźniakiewicz, 2008: 58].
Podstawowym założeniem gier symulacyjnych jest nauka przez działanie (ang. learning by doing), rozgrywające się w warunkach symulacyjnych.
Dlaczego symulacja uczy?
Nauczanie przy wykorzystaniu gier symulacyjnych bazuje na empirycznych doznaniach uczestników rozgrywki. Owa dydaktyka obejmuje trzy, następujące po sobie fazy, tj. (1) przygotowanie uczestników do rozgrywki, (2) rozgrywkę oraz (3) podsumowanie gry.
- Przygotowanie uczestników do gry polega na wprowadzeniu graczy w model rzeczywistości. Już na tym etapie uczestnik szkolenia zmuszony jest do pracy kreatywnej, dzięki której może wyobrazić sobie i zrozumieć świat oraz zasady gry, a także postawione przed nim cele.
- Rozgrywka zakłada funkcjonowanie uczestników gry w modelu rzeczywistości, w ramach określonych zasad, by osiągnąć cel. Napotkawszy problem, nie będąc świadomą oczywistego rozwiązania, jednostka zmuszona jest do zaangażowania szeregu procesów kognitywnych określanych w dyskursie naukowym jako “rozwiązywanie problemu” (ang. problem solving). Chcąc uporać się z konkretną zagwozdką, uczestnik gry planuje oraz monitoruje działania (swoje oraz pozostałych uczestników gry), jednocześnie wykonując aktywnie czynności i dokonując samoregulacji działań. Podczas rzeczonego procesu następuje również aktywizacja pamięci sensorycznej, operacyjnej oraz długotrwałej (Alexander & Winne, 2006).
- Eksperci na ogół zgodnie twierdzą, iż w grze symulacyjnej najważniejszą, choć z pewnością nie najbardziej ekscytującą, jest faza końcowa, czyli podsumowanie (Leśniewska, 2017). Istota podsumowania rozgrywki leży w skłonieniu uczestników gry do refleksji. Wyjątkowym w kontekście symulacji jest fakt, że gracze mają szansę wyciągać wnioski na podstawie realnych błędów bądź powodzeń dokonanych w trakcie gry.
Symulacje są zatem skutecznymi narzędziami do eksploracji strategii i alternatywnych działań, a także ich konsekwencji w biznesie.
Czego uczą gry symulacyjne?
Nieskończone scenariusze
Ogromną zaletą metody dydaktycznej, jaką są gry symulacyjne, jest ich uniwersalność. Kreacjonizm świata symulacyjnego jest ograniczony jedynie wyobraźnią twórcy gry i celami dydaktycznymi, jakie szkoleniowiec chce osiągnąć.
Model rzeczywistości, w którym osadzona jest gra, można dostosować do konkretnych potrzeb uczestników czy osób zlecających szkolenie, uwzględniając najdrobniejsze niuanse.
Najlepiej człowiek uczy się na własnych błędach
Symulacja naśladuje rzeczywistość, dając jej uczestnikom możliwość zdobycia doświadczeń zbliżonych do tych, które napotkają w świecie realnym. Dzięki grze symulacyjnej gracz ma szansę zdobyć wiedzę praktyczną w warunkach kontrolowanych. Oznacza to, że wykorzystanie gier symulacyjnych w biznesie daje uczestnikom szkoleń możliwość realizacji koncepcji strategicznych z pewnym stopniem realizmu (Gunz, 1994), co ma potencjał przekładać się na znaczny wzrost produktywności oraz biegłości w rozwiązywaniu konkretnych problemów w przyszłości.
W grupie siła
Pojęcie zespołu opiera się na aktywnej współpracy pomiędzy członkami grupy. Tworzenie symulacji zakłada wykreowanie kolektywnej rzeczywistości, w której gracze funkcjonują wspólnie. A zatem zmuszeni są do współpracy (nawet jeżeli w konkretnej grze są konkurentami czy nawet wrogami). Podczas gry symulacyjnej rozwijana jest zdolność współdziałania jej uczestników, tak ceniona we wszelakich środowiskach zawodowych.
Teatr indywidualnego potencjału
Mocne strony jednostek w kontekście zawodowym najczęściej weryfikowane są z pomocą kwestionariuszy i testów. Zaletą tych metod jest otrzymanie skrystalizowanego wyniku, trafnego i rzetelnego. Problemem jest pewna rozbieżność otrzymanego, teoretycznego zestawu cech z ich funkcjonowaniem w praktyce. Konkretna właściwość jednostki może bowiem przejawiać się na nieskończoność różnych sposobów.
Podczas gry symulacyjnej, w stosunkowo małej przestrzeni sytuacyjnej istnieje możliwość obserwacji jednostki w warunkach praktycznych, zbliżonych do realnych. Oprócz oczywistego dla obserwatora wyodrębnienia się ról grupowych, widzowie i uczestnicy rozgrywki mają szansę na poznanie szeregu cech indywidualnych graczy (podatności na stres, umiejętności współpracy, potencjału rywalizacyjnego, ambicji, konformizmu, uporu, uległości i wielu innych).
Pochłonięci przez grę?
Konstrukt gry symulacyjnej obejmuje uczenie się jako konsekwencje zaangażowania, rozumianego jako całkowite skupienie jednostki na zadaniu. Jak wynika z refleksji doświadczonych trenerów IBD Business School, gry symulacyjne cieszą się dużą sympatią wśród grup szkoleniowych. Gracze zaś wykazują wyjątkowy entuzjazm podczas uczestnictwa w zadaniu.
Co zatem składa się na fenomen “pochłaniania uczestników” w trakcie gier symulacyjnych?
Powód 1 — motywacja wewnętrzna
Cechą charakterystyczną gier symulacyjnych jest osadzenie graczy w pewnej sytuacji problemowej. Jak wspominałam powyżej, uczestnik rozgrywki jako jednostka jest wyposażony w szereg umiejętności indywidualnych. Chęć sprawdzenia się, odnosząca się do umiejętności rozwiązania konkretnego zadania logicznego, przeprowadzenia negocjacji czy zweryfikowania swoich zdolności przywódczych, przekłada się na wzrost zaangażowania.
Powód 2 — rywalizacja
Rywalizacja podczas gier strategicznych przybiera zarówno formę współzawodnictwa, jak i swoistego konkursu, motywowanego pragnieniem pokazania się przed innymi z jak najlepszej strony. Motywacja zewnętrzna przekłada się na zaistnienie silnego komponentu emocjonalnego w uniwersum rozgrywki, a ten absorbuje graczy, sprawiając, że jeszcze bardziej wchodzą w swoje role.
Powód 3 — dobra zabawa
Pojęcia takie jak gra i zabawa są kojarzone z czasem przyjemnym, formą rozrywki. Założenie zastosowania gier w dydaktyce łączy, mówiąc potocznie, przyjemne z pożytecznym. Uczenie się przez zabawę wyzwala ciekawość, tj. zainteresowanie poznawcze, a to zaangażowanie.
Podsumowując…
Gry symulacyjne jawią się jako bardzo wszechstronne narzędzie rozwoju rozmaitych umiejętności, zarówno jednostki, jak i zespołu. Angażują myślenie twórcze oraz kreują przestrzeń uczenia się praktycznego. Właściwie przeprowadzone integrują grupę, ucząc, a jednocześnie zapewniając rozrywkę.
Autorka: Karolina Aleksandra Moniuszko
Stażystka IBD Business School
Źródła:
Alexander, P. A., & Winne, P. H. (2006). Handbook of Educational Psychology. Psychology Press.
Gunz, H. (1994). Learning from a Realistic Simulation: A Case Study. https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/105256299401800104
Leśniewska, G. (2017). Gry jako narzędzia wspierające proces edukacji. Studia i Prace WNEiZ US, nr 49 T. 1. Gospodarka regionalna i międzynarodowa, 65–75. https://doi.org/10.18276/sip.2017.49/1-06
Rizzi, P., & Woźniakiewicz, J. M. (b.d.). Perspektywa zastosowania gier symulacyjnych w edukacji—Teoria i praktyka. 8.
Zobacz także ofertę IBD Business School w zakresie gier szkoleniowych