Kto wyznacza standardy studiów MBA?
Standardy studiów MBA (Master of Business Administration) tworzą – oraz kontrolują ich przestrzeganie – organizacje, instytucje, organy rządowe (lub desygnowane przez nie agencje pozarządowe) odpowiedzialne za jakość edukacji w danej dziedzinie lub w całym szkolnictwie wyższym. Na przykład w Wielkiej Brytanii programy MBA muszą sprostać wysokim wymaganiom jakościowym ustalonym przez Quality Assurance Agency (QAA). Ta agencja ustanowiła kodeks jakościowy dla szkolnictwa wyższego w Wielkiej Brytanii – UK Quality Code for Higher Education. Przy czym, w Wielkiej Brytanii, inaczej niż w Polsce, MBA traktowany jest jako tytuł magisterski i podlega takim samym standardom kontroli jakości jak wszystkie inne programy magisterskie. Dla nich wyznacza się kilka parametrów ogólnych, które obowiązują wszystkich organizatorów programów MBA w Wielkiej Brytanii. Zarazem w tym kraju uznaje się specyfikę MBA. To program w pełni magisterski w sensie poziomu akademickiego. Jednak – co ważne – jego struktura (tzw. curriculum) jest silniej zorientowana na aspekty praktyczne i zawodowe. To właśnie one służą rozwojowi kariery menedżerskiej studentów, a od kandydatów wymaga się doświadczenia zawodowego.
Poza administracją rządową standardy studiów MBA wyznaczają rozmaite organizacje akredytacyjne. Spośród wielu z nich najbardziej popularnymi i prestiżowymi są: Association of MBAs (AMBA), European Foundation for Management Development (EFMD), która wprowadziła European Quality Improvement System (EQUIS) i AACSB International. Podczas gdy AMBA akredytuje konkretne programy MBA, to EQUIS i AACSB przyznają akredytacje instytucjonalne wydziałom uczelni wyższych lub szkołom biznesu prowadzącym programy MBA.
W Polsce programy studiów MBA, jako takie, nie są regulowane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, organ odpowiedzialny za jakość kształcenia w szkolnictwie wyższym. Są natomiast regulowane przez MNiSW uczelniane studia podyplomowe, w ramach których oferowane są zwykle, chociaż nie zawsze, studia MBA (występujące pod nazwą: studia podyplomowe MBA lub typu MBA).
MBA a studia podyplomowe
Problem kontroli jakości studiów MBA w Polsce polega na tym, że cele studiów podyplomowych są inne niż cele studiów MBA. Wymagania stawiane studiom podyplomowym są dużo niższe niż międzynarodowe standardy kształcenia na poziomie MBA.
Studia podyplomowe są zazwyczaj dwusemestralne, o różnej tematyce, czasami bardzo specjalistycznej, z liczbą godzin dydaktycznych wahającą się od 150 do 220. Natomiast MBA to studia menedżerskie, obejmujące szeroką problematykę z dziedziny zarządzania. Trwają z reguły cztery semestry – średnio od 450 do ponad 600 godzin dydaktycznych.
Celem studiów MBA jest rozwój wiedzy o zarządzaniu i podniesienie kompetencji menedżerskich i przywódczych osób, które już pracują na stanowiskach kierowniczych. Studia MBA wymagają poświęcenia przez studenta dużo większej ilości czasu, także poza zajęciami dydaktycznymi, niż typowe studia podyplomowe realizujące wąską tematykę.
Standardy studiów MBA są wyższe niż studiów podyplomowych
Wymogi stawiane studiom podyplomowym stały się w Polsce swoistym minimum dla MBA. Kto zatem dba o to, aby to minimum przekroczyć i być w zgodzie ze standardami studiów MBA w takich krajach, jak USA, Wielka Brytania czy Kanada?
Wyżej poprzeczkę
Po pierwsze, sami organizatorzy studiów MBA starają się wyjść poza te minimalne wymogi określone dla studiów podyplomowych. Niestety, nie wszyscy. Zdarzają się w Polsce programy MBA, których standardy są dużo poniżej przyjętych w krajach najwyżej rozwiniętych lub wymaganych przez międzynarodowe organizacje akredytacyjne. Dla przykładu: liczba godzin dydaktycznych wynosi mniej niż 200, podczas gdy wymóg jednej z czołowych organizacji akredytujących, Association of MBAs, wynosi 500! (dla programów tradycyjnych; programy hybrydowe lub on-line mają inne wymogi).
Międzynarodowe organizacje akredytujące studia MBA
Po drugie, międzynarodowe organizacje akredytują programy MBA lub instytucje je oferujące. Niektóre polskie uczelnie, oferujące programy MBA, uzyskały jedną lub kilka akredytacji międzynarodowych. Organizator programów MBA w Polsce, który zdobędzie akredytację takich organizacji, jak AMBA, EFMD lub AACSB, może poszczycić się wysokimi i kontrolowalnymi standardami edukacji MBA. Jednak takich organizatorów programów MBA jest w Polsce niewielu.
Należy przy tym zaznaczyć, że najwyższym „certyfikatem jakościowym” w kształceniu MBA jest posiadanie tzw. potrójnej korony akredytacyjnej (tripple-crown accreditation), czyli wszystkich trzech akredytacji: AMBA, EQUIS i AACSB. W świecie jest tylko 90 (wg danych z sierpnia 2018) uczelni i szkół biznesu cieszących się „potrójną koroną” – w Polsce są tylko dwie.
Współpraca z zagranicznymi partnerami
Po trzecie, odpowiednie standardy studiów MBA zapewniają polskim organizatorom ich zagraniczni partnerzy. Wobec braku regulacji studiów MBA przez MNiSW oraz braku możliwości otrzymania akredytacji międzynarodowej, często stosowanym sposobem utrzymania wysokich standardów jakości kształcenia studentów MBA jest współpraca polskiego podmiotu z uczelnią zagraniczną.
Partnerska uczelnia zagraniczna, która podlega ramom akredytacyjnym w swoim kraju i może mieć dodatkowe certyfikaty jakościowe z międzynarodowych organizacji akredytacyjnych, zapewnia polskiej uczelni czy szkole biznesu międzynarodową legitymizację. Ale nawet w przypadku posiadania przez polską uczelnię międzynarodowych akredytacji korzystne może być nawiązanie współpracy z uczelniami zagranicznymi. Dzięki niej studenci mają możliwość studiowania na różnych kampusach w różnych krajach i otrzymania dyplomów z partnerskich instytucji.
Pewną popularnością cieszą się programy MBA, które oferowane są w ramach konsorcjum kilku uczelni. W tym przypadku członkowie konsorcjum rekrutują w swoich krajach lub regionach uzgodnioną liczbę studentów, tworząc z niej jedną kohortę. Taka grupa studiuje kolejno na kampusach członków konsorcjum. Daje to studentom możliwość interakcji i networkingu wśród wykładowców i studentów, reprezentujących różne kultury i mających zróżnicowane doświadczenia i poglądy.
Standardy studiów MBA w Polsce. Konkluzja
Reasumując, należy stwierdzić, iż pomimo braku kontroli jakości studiów MBA ze strony MNiSW istnieją w Polsce warunki do utrzymania wysokich standardów kształcenia studentów MBA. Sami organizatorzy studiów MBA mogą zadbać o to, aby wymagania stawiane studiom podyplomowym, dużo niższe niż międzynarodowe standardy MBA, nie stanowiły pokusy „rozwadniania” wymogów stawianych przed programami MBA.
Ważnym elementem, który gwarantuje zachowanie wysokich standardów w kształceniu studentów MBA, jest uzyskanie międzynarodowej akredytacji lub/i nawiązanie ścisłej współpracy z uczelnią zagraniczną, której program MBA jest regulowany w kraju macierzystym lub która posiada akredytacje zagraniczne. Te nieliczne programy MBA, których organizatorzy „idą na skróty”, trzymając się np. jedynie wymogów studiów podyplomowych, nie dają studentom MBA spodziewanej wiedzy i umiejętności. Więcej: stanowią także nieuczciwą konkurencję dla tych studiów MBA, które charakteryzują się wysokimi standardami międzynarodowymi.
Autor artykułu: prof. Jan Nowak
(W artykule wykorzystano zdjęcia pixabay.com/pl/ – Red.)