Perspektywa finansowa na lata 2014-2020

Kiedy ostateczna decyzja Parlamentu Europejskiego w sprawie środków unijnych na lata 2014-2020? Miała być podjęta na posiedzeniu 17 października 2013 roku. Ale tak się nie stało. Głosowanie najprawdopodobniej odbędzie się w listopadzie. Na razie wiadomo, że perspektywa zakłada wydatki na poziomie 960 mld euro. Polska ma otrzymać 105,8 mld euro, w tym 72,9 mld na politykę spójności i 28,5 – na politykę rolną, czyli możemy być, jeśli PE zatwierdzi budżet w takim kształcie, największym beneficjentem unijnych środków.

W kraju natomiast kończy się czas konsultacji, a zebrane wnioski mają posłużyć do opracowania nowych zasad i systemów inwestowania środków z UE. Na co będą mogły być przeznaczone unijne fundusze z najbliższego siedmiolecia? Między innymi na badania naukowe i ich komercjalizację, najważniejsze połączenia drogowe, rozwój przedsiębiorczości, transport przyjazny środowisku, cyfryzację kraju czy włączenie społeczne i aktywizację zawodową. To ostatnie, jak się wydaje, tak duże środki dla naszego kraju.

Ostateczny kształt umowy partnerstwa i poszczególnych programów operacyjnych, jakie Polska podpisze z Komisją Europejską, ma być negocjowany do końca 2013 roku. Umowa ma m.in. określić cele i kierunki unijnego wsparcia, strukturę programów operacyjnych – krajowych i regionalnych czy mechanizmy działania instrumentów terytorialnych. Przygotowywane są także odpowiednie zmiany prawne, które będą uwzględniały treść rozporządzeń dotyczących nowej unijnej perspektywy budżetowej.

Fundusze, programy, sposób zarządzania

Cele polityki spójności będą realizowane ze środków następujących funduszy: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Fundusz Spójności i Europejski Fundusz Społeczny, a także Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich i Europejski Fundusz Morski i Rybacki.

Projekt umowy partnerstwa, przyjęty przez rząd 15 stycznia 2013 roku, zakłada realizację 16 programów regionalnych, 6 programów krajowych (w tym jednego ponadregionalnego dla wschodnich województw) oraz 2 dotyczących rozwoju: obszarów wiejskich oraz morskich i rybackich. Ministrowie rozwoju regionalnego i rolnictwa będą zarządzać realizacją 8 programów krajowych, a marszałkowie województw – realizacją 16 programów regionalnych.

Propozycja podziału środków na programy regionalne i krajowe

Najważniejsze zmiany

Województwo mazowieckie od 2014 roku opuści kategorię regionów najsłabiej rozwiniętych w unijnej klasyfikacji i wsparcie będzie mu udzielane na innych zasadach (głównie ze względu na zamożność stolicy). Jednak w przypadku pomocy dla obszarów Mazowsza, znajdujących się poza metropolią warszawską, zasady będą podobne jak w innych regionach.

Przewiduje się możliwość wdrażania tzw. dwufunduszowych programów operacyjnych, tj. współfinansowanych zarówno z EFRR (inwestycje), jak i EFS (wsparcie małych firm, szkolenia).
O blisko 20 punktów procentowych w porównaniu do mijającej perspektywy wzrośnie wysokość środków z EFS i EFRR, które będą zarządzane na poziomie regionalnym (np. jeśli chodzi o pomoc dla małych i średnich przedsiębiorstw).

Ponadto, szerzej będą stosowane takie instrumenty finansowe, jak pożyczki czy poręczenia. Środki na transport będą dotyczyły przede wszystkim modernizacji autostrad, dróg ekspresowych i głównych krajowych, a w mniejszym stopniu dróg lokalnych. Wzrosną również wydatki na innowacyjność gospodarki i jej niskoemisyjność.

Główne cele tematyczne

Środki z nowej perspektywy finansowej w szczególności będą koncentrowały się na następujących celach tematycznych, wskazanych w Strategii Europa 2020:

1. Wspieranie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji.
2. Zwiększenie dostępności, stopnia wykorzystania i jakości technologii informacyjno-komunikacyjnych.
3. Podnoszenie konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw, sektora rolnego oraz sektora rybołówstwa i akwakultury.
4. Wspieranie gospodarki niskoemisyjnej.
5. Dostosowanie gospodarki do zmian klimatycznych, zapobieganie ryzyku i zarządzania nim.
6. Ochrona środowiska naturalnego i poprawa efektywności wykorzystania zasobów.
7. Promowanie zrównoważonego transportu, i usuwanie ograniczeń w przepustowości najważniejszych infrastruktur.
8. Działania na rzecz zatrudnienia i mobilności pracowników.
9. Wspieranie tzw. włączenia społecznego i walka z ubóstwem.
10. Inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie.
11. Wzmacnianie potencjału instytucjonalnego i skuteczności administracji publicznej.