W nadchodzącym roku najprawdopodobniej utrzymają się trendy, które zaznaczyły się na rynku pracy w 2023. Jednak ostatnie lata pokazały, że żyjemy w coraz bardziej niestabilnym świecie. To oznacza, że wszelkie prognozy w takich warunkach należy jednak traktować w kategoriach względnych i z pewną dozą ostrożności. Rynek pracy w 2024 roku, jak się wydaje, pod względem głównych wskaźników będzie podobny do mijającego roku.
Rynek pracy w 2023 – najważniejsze wskaźniki
W największym skrócie wg danych GUS za październik: mamy 5-procentową stopę bezrobocia (w styczniu 5,5%), kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w sektorze przedsiębiorstw wynosi 7544,98 zł (w styczniu 6883,96 zł). Ponadto, było 770,4 tys. zarejestrowanych bezrobotnych, 84,7 tys. ofert pracy oraz 38,3 tys. oświadczeń o zamiarze zatrudnienia cudzoziemców (więcej).
Nadal, jeśli chodzi o pracowników z wysokimi kompetencjami czy konkretnymi kwalifikacjami, to dla przykładu w takich branżach jak IT, bankowość czy finanse lub branża budowlana mamy do czynienia z rynkiem pracownika. Z kolei w firmach czy branżach, w których wymagane są mniejsze kwalifikacje (i łatwiejsze do podniesienia) dominuje rynek pracodawcy. Rynek pracy w 2024 roku pod tym względem raczej znacząco się nie zmieni. Jest jasne, że są też duże społeczne oczekiwania, szczególnie wśród młodszych generacji pracowników, związane z nowym rządem. Jednak wpływ podejmowanych przez niego decyzji rozłoży się na co najmniej kilka lat. Dopiero w końcu przyszłego roku można będzie zaobserwować pierwsze skutki rządzenia Koalicji 15 października, które realnie odczuje rynek pracy.
Praca zdalna i hybrydowa
Trzeba koniecznie odnotować ważną regulację, jaka miała miejsce w 2023 roku i dotyczyła pracy zdalnej, która w latach pandemii odegrała niezwykle istotną rolę w utrzymaniu ciągłości funkcjonowania wielu firm i instytucji. Stała się, obok pracy stacjonarnej, równoprawną formą zatrudnienia. 7 kwietnia weszły w życie oczekiwane zmiany w kodeksie pracy. Definiują one m.in. sposoby kontroli pracowników w czasie pracy zdalnej, zasady udzielania zgody na taką pracę na żądanie.
Najważniejsze regulacje
- Praca zdalna może odbywać się na podstawie porozumienia pomiędzy pracownikiem, a pracodawcą lub na podstawie określonego wcześniej regulaminu firmy.
- pracować poza siedzibą firmy można w wymiarze całkowitym lub częściowym (praca hybrydowa). Miejsce wykonywania pracy musi jednak każdorazowo zostać zgłoszone pracodawcy.
- Pracodawca w określonych w kodeksie sytuacjach nie może pracownikowi odmówić wykonywania pracy zdalnej, np. kobietom w ciąży, rodzicom wychowującym dzieci do 4 roku życia czy osobom opiekującym się członkami rodziny z niepełnosprawnościami.
- Praca zdalna na żądanie – to novum w przepisach: w takie formie można pracować 24 dni w roku.
- Pracodawcy, w związku z ww. regulacjami, są zobowiązani do zapewnienia niezbędnych warunków technicznych i pokryć koszty bezpośrednie wykonywanej zdalnie pracy.
- Kodeks pracy reguluje również zasady kontroli pracowników podczas wykonywania pracy zdalnej.
Źródło: Ustawa z dnia 1 grudnia 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r. poz. 240), https://www.gov.pl/web/rodzina/praca-zdalna
Sztuczna inteligencja a rynek pracy w 2024 roku
Kolejną cechą rynku pracy w Polsce i na świecie, której już nie da się ignorować, jest coraz szybsze wkraczanie w nasze życie zawodowe i prywatne sztucznej inteligencji (AI – Artificial Intelligence). Choć w ogólnej skali jeszcze nie wywiera ona dużego wpływu na rynek pracy, ale już wiadomo, że idą gwałtowne zmiany. Zarówno jeśli chodzi o pracę umysłową, jak i w sektorze produkcyjnym (robotyzacja i automatyzacja). Zrozumiałe są zatem obawy pracowników z różnych branż o swoją zawodową przyszłość – to z jednej strony. Ale jest też faktem, że coraz więcej spośród nich zaczyna korzystać z możliwości, jakie daje sztuczna inteligencja.
Czym jest AI? Choć na razie nie ma jednej, prawnej definicji tego pojęcia, to opisowych określeń sztucznej inteligencji jest na tyle dużo, że powszechnie wiadomo, czym jest. Dla przykładu: ciekawe podejście znajdujemy np. w raporcie Game-changing technologies: Transforming production and employment in Europe , w którym sztuczna inteligencja obejmuje:
- Uczenie maszynowe (głębokie uczenie, uczenie nadzorowane, uczenie nienadzorowane)
- Przetwarzanie języka naturalnego (klasyfikowanie, tłumaczenie maszynowe, odpowiadanie na pytania, generowanie mowy)
- Systemy eksperckie
- Przetwarzanie obrazu (rozpoznawanie obrazu, widzenie maszynowe)
- Przetwarzanie mowy (przetwarzanie mowy na tekst, przetwarzanie tekstu na mowę)
- Planowanie
- Robotyka
Źródło (i więcej): https://www.gov.pl/web/ai/czym-jest-sztuczna-inteligencja2
AI a przyszłość zawodów
Wśród zawodów najbardziej zagrożonych zastąpieniem przez AI najczęściej wymienia się takie, jak: pracownicy mediów, prawnicy, nauczyciele, analitycy finansowi, graficy, księgowi, pracownicy działów obsługi. W następnej kolejności będą to najprawdopodobniej także bibliotekarze, recepcjoniści, kurierzy, ochroniarze itp. Spokojni o swoją przyszłość mogą być ci, których zawód wymaga nieschematycznego myślenia, wysokich kompetencji miękkich. Są to m.in. lekarze, inżynierowie, pracownicy sprzątający, hydraulicy, elektrycy, kucharze, ale też fryzjerzy czy artyści.
Na dziś eksperci są zgodni, że sztuczna inteligencja może zastąpić jedną czwartą część pracowników. Ale, co ważne, zakres wykorzystywania możliwości sztucznej inteligencji w tych zawodach będzie bardzo szybko wzrastał. I dlatego w najbliższych latach pracodawcy, obok kwalifikacji czysto zawodowych, będą w coraz większym stopniu oczekiwali od pracowników umiejętności sprawnego posługiwania się różnego rodzaju narzędziami AI.
Rynek pracy a rynek szkoleń
Według badania „Trendy na rynku pracy 2024”, przeprowadzonego na próbie 1038 osób przez InterviewMe) wśród priorytetów Polaków są: dobre samopoczucie i zdrowie psychiczne (33%), wyższe zarobki na tym samym miejscu (26%), znalezienie nowej pracy (9%) i rozwijanie umiejętności (8%). W podsumowaniu raportu wskazuje się również na takie najważniejsze oczekiwania odnośnie do rynku pracy w 2024 roku, jak to, że przyszły rok będzie lepszy dla 51% badanych. Tylko 12% spośród nich boi się utraty pracy, 42% liczy na wzrost wynagrodzeń, 62% respondentów uważa, że na sytuację pracowników pozytywny wpływ będzie miała technologia. I na koniec: ponad połowa badanych (56%) wierzy, że przyszły rok „będzie dobry na zmianę pracy”. Źródło (i więcej): https://interviewme.pl/blog/trendy-na-rynku-pracy-2024-badanie
Szkolenia, które będą poszukiwane
A jak zarysowane wyżej czynniki i wyniki badań będą wpływały na kształt rynku szkoleniowego w 2024 roku, w szczególności w branży HR? Z pewnością narzędzia wykorzystujące sztuczną inteligencję będą coraz szerzej wykorzystywane przez haerowców, w tym w procesach rekrutacji. Przez pracodawców chętniej będą zatrudniane osoby gotowe do podnoszenia swojego potencjału i ciągłego uczenia się. Coraz powszechniejsza praca hybrydowa pozwala z kolei na elastyczny wybór miejsca wykonywania pracy. A to oznacza, że pracodawcom łatwiej będzie znaleźć utalentowanych pracowników.
Pracodawcy, aby poprawić warunki pracy i zaangażowanie pracowników, będą musieli w większym stopniu dbać o ich komfort psychiczny poprzez częstsze rozmowy czy ułatwienie dostępu do porad psychologów i terapeutów. Poprawa zdrowia psychicznego staje się bowiem jednym z głównych wyzwań, jakie stoją przed pracodawcami (patrz raport Gallupa).
W 2024 roku z pewnością utrzyma się na rynku szkoleniowym trend zainteresowania kształceniem cech liderskich u menedżerów. Chodzi o takie przywództwo, które będzie skupione nie tyle na wymaganiu i kontrolowaniu, a na zindywidualizowanym podejściu do każdego członka zespołu, na głębokim rozumieniu jego potrzeb i oczekiwań.
W wielu dostępnych badaniach wskazuje się także na rosnącą rolę HR jako strategicznego partnera biznesowego. Ostatnie trudne lata pokazały organizacjom, jak ważne mogą być, i już są, działy HR w realizacji głównych celów biznesowych firm – poczynając od ich formułowania, a kończąc na skutecznej realizacji.
Rynek pracy w 2024 roku, jak się wydaje, zaznaczy się większą dbałością pracodawców o warunki pracy – zarówno tej stacjonarnej, jak i hybrydowej czy tylko zdalnej. Dobrze, że znowelizowany Kodeks pracy, oprócz regulacji kwestii związanych właśnie z formami i miejscami pracy, uwzględnił także dyrektywy unijne dotyczące work-life balance (równowaga między życiem zawodowym a prywatnym) oraz payment transparency (przejrzyste i przewidywalne warunki pracy).
Zobacz: kalendarz szkoleń